diff --git a/pl.html b/pl.html new file mode 100644 index 0000000..8b7a0fb --- /dev/null +++ b/pl.html @@ -0,0 +1,1652 @@ + + + + + + + + Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
+ + +
+
+
+ + +
+
+
+ + + + + + + + + + +
+ + + + + +
+ +
+ + +
+
ładowanie...
+
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +
+
+ Mądrość + i/lub + Szaleństwo +
+ +
+ Tłumów +
+ +
+ + + + autor: nicky case • tłumaczenie: mateusz sienkan • original in English +
+ +
+ + + + + + + ładowanie... + + + + zagrajmy!
+
+ + + + + + +


+ Sir Isaac Newton uważał się za bystrzaka! +
+ Wynalazł przecież rachunek różniczkowy i teorię grawitacji, +
+ powinien więc poradzić sobie inwestując na giełdzie, prawda? +
+ W każdym razie, mówiąc krótko, stracił 4 600 000 dolarów +
+ (w przeliczeniu na dzisiejsze) na szale spekulacyjnym w 1720 roku, +
+ znanym jako Bańka Mórz Południowych. + +

+ + Newton powiedział później, że +
+ “może przewidzieć ruch gwiazd, ale nie szaleństwo ludzi.” + + taak, trudna sprawa
+ +
+ + + +
+ + Oczywiście, to nie jedyny raz, gdy +
+ rynki, instytucje, a nawet całe demokracje +
+ wyrwały się spod kontroli — szaleństwo tłumów. +
+ A jednak, gdy już zaczynasz tracić wiarę w ludzkość, +
+ dostrzegasz akcje ratunkowe podczas huraganów, +
+ społeczności wspólnie znajdujące rozwiązania problemów, +
+ ludzi walczących o lepsze jutro — mądrość tłumów! + +
+ + Ale dlaczego niektóre tłumy zwracają się ku szaleństwu lub mądrości? +
+ Żadna teoria nie może wyjaśnić wszystkiego, ale myślę, +
+ że nowa dziedzina nauki, network science, +
+ może przybliżyć nam odpowiedź! Jej główną ideą jest: +
+ aby zrozumieć tłumy, powinniśmy spojrzeć nie na +
+ pojedyncze osoby, tylko... + + ...powiązania między nimi.
+ +
+ + + + + Narysujmy sieć! + Każde połączenie reprezentuje przyjaźń pomiędzy dwoma osobami: + + + + narysuj by połączyć + + + +     przekreśl     by rozdzielić + + + + + gdy już skończysz gryzmolić i bawić się, + kontynuuj
+ +
+ + + + Okej, społeczne powiązania to coś więcej, niż rysowanie ładnych obrazków. Ludzie budują swój obraz świata obserwując otaczające ich osoby. Na przykład, patrzą po swoich znajomych, aby dowiedzieć się jaki % ich przyjaciół (nie licząc ich samych) nadużywa alkoholu. + + + + + Rysuj/przecinaj powiązania i zobacz co się stanie!
+
+ + + okej, rozumiem + + + + Sieci mogą też oszukiwać ludzi. + Podobnie jak Ziemia wydaje się płaska, bo na niej jesteśmy, + ludzie mogą wyciągać błędne wnioski na temat społeczeństwa, ponieważ są jego częścią. + + + +
+ opcjonalne, dodatkowe notatki! ↑ +
+
+ ↓ linki i adnotacje +
+
+ + + + + +
+ + Na przykład, badanie z 1991 roku wykazało: „niemalże wszyscy studenci twierdzą, że ich znajomi piją więcej, niż w rzeczywistości”. + Ale to wydaje się nieprawdopodobne! + Jak to możliwe? + Cóż, za chwilę sam/a odkryjesz odpowiedź, rysując sieć. Nadszedł czas by… + + OSZUKAĆ WSZYSTKICH
+ +
+ + + + CZAS NA QUIZ! +
+ Przekonaj wszystkich by myśleli, że większość ich znajomych (próg 50%) nadużywa alkoholu +
+ (mimo, że osoby nadużywające alkoholu stanowią tylko 1/3 grupy!) + +
+ + OSZUKANO: + + + na 9 osób + + + Gratulacje! Zmanipulowałeś/aś grupę studentów, by uwierzyła w powszechność tej niewiarygodnie szkodliwej normy społecznej! +
+ Tak trzymaj! + ...uch, dzięki? +
+ + + + To co właśnie stworzyłeś/aś nazywane jest Iluzją większości, + wyjaśnia ona również dlaczego ludzie myślą, że ich poglądy polityczne należą do większości, + lub dlaczego ekstremizm wydaje się powszechniejszy niż jest w rzeczywistości. + Szaleństwo. + + + + Ale ludzie nie tylko pasywnie obserwują przekonania i zachowania innych, + również aktywnie je kopiują. + Okej, to teraz przyjrzyjmy się czemuś, co naukowcy nazywają… + + „Infekcjami!”
+ + +
+ + + + + Odłóżmy na chwilę kwestię „progów” na bok. + Poniżej mamy osobę posiadającą pewną informację. + Nieprawdziwą informację. „Fake newsa”, jak to się teraz mówi. +
+ Każdego dnia osoba ta rozpowszechnia plotkę wśród swoich znajomych, jak wirusa. +
+ A oni rozpowszechniają ją wśród swoich znajomych. I tak dalej. +
+ + Rozpocznij symulację!
+ (nie możesz rysować podczas gdy symulacja jest uruchomiona) +
+
+ + + Uwaga: mimo negatywnej nazwy, „infekcje” mogą być dobre lub złe (lub neutralne lub niejasne). + Istnieją mocne statystyczne dowody, że palenie, zdrowie, szczęście, wzorce głosowania i współpraca są „zaraźliwe” — + a nawet pewne przesłanki, że samobójstwa i masowe strzelaniny również. + + + + cóź, to smutne
+
+ + + Rzeczywiście tak jest. + W każdym razie, CZAS NA QUIZ! +
+ Narysuj sieć i uruchom symulację, + tak by każdy został „zainfekowany”. +
+ (nowa zasada: nie możesz przecinać pogrubionych powiązań) +
+ + + fan-tas-tycz-nie
+
+ + + Takie rozprzestrzenianie się szaleństwa nazywa się „kaskadą informacyjną”. + Newton padł ofiarą takiej kaskady w 1720 roku. Światowe instytucje finansowe padły ofiarą kaskady w 2008. +

+ Jednakże: ta symulacja jest błędna. + Większość idei nie rozprzestrzenia się jak wirusy. + Na wiele wierzeń i zachowań trzeba być „wystawionym” więcej niż jeden raz, aby zostać „zainfekowanym”. + Więc naukowcy wymyślili nowy, lepszy sposób opisywania rozprzestrzeniania się idei/zachowań i nazwali go… + Złożonymi infekcjami!”
+
+ + + + + Wróćmy do „progów” oraz przykładu z nadużywaniem alkoholu ! + Gdy grałeś/aś pierwszy raz, ludzie nie zmieniali swojego zachowania. + +

+ + Teraz sprawdźmy co się stanie, jeśli ludzie też zaczną nadużywać alkoholu gdy więcej niż 50% ich znajomych pije za dużo! + Zanim zaczniesz symulację, zastanów się co według Ciebie powinno się wydarzyć. + +

+ + Uruchom symulację i zobacz co naprawdę się stanie!
+
+ + + + W przeciwieństwie do naszego wcześniejszego zarażającego „fake newsa” , ta infekcja nie rozprzestrzenia się na każdego! + Pierwsze kilka osób zostało „zainfekowanych”, ponieważ choć są wystawieni na wpływ tylko jednego pijaka, ten pijak stanowi 50% ich znajomych. (tak, są bardzo samotni) +
+ W przeciwieństwie do nich, osoba blisko końca łańcucha nie została „zainfekowana”, bo choć została wystawiona na wpływ pijaka, to nie przekroczyła progu 50%+. + +
+ + Ten relatywny % „zainfekowanych” znajomych ma znaczenie. + To jest różnica pomiędzy teorią złożonych infekcji, a naszą naiwną rozprzestrzenia-się-jak-wirus teorią prostych infekcji. + (można uznać, że „proste infekcje są po prostu infekcjami z progiem zarażania „więcej niż 0%”) + +
+ + Jednakże, infekcje nie muszą być złe — + więc dość już tego szaleństwa tłumu, co powiesz na… + ...mądrość tłumu? + +
+
+ + + + Tutaj mamy osobę , która jako wolontariusz… no nie wiem, ratuje ludzi podczas huraganów lub udziela korepetycji dzieciom ze swojej lokalnej społeczności, czy coś takiego. + Rzecz w tym, że jest to „pozytywna” złożona infekcja. + Jednak tym razem ustalmy, że próg wynosi tylko 25% — + ludzie chętnie zostają wolontariuszami, ale tylko jeśli 25% lub więcej ich znajomych też już to robi. +
+ Hej, dobra wola wymaga trochę społecznej zachęty. + +

+ + ← „Zainfekuj” wszystkich pozytywnymi wibracjami! + +
+ + + + + Uwaga: Wolontariat jest tylko jedną z wielu złożonych infekcji! + Inne to: frekwencja wyborcza, zdrowe nawyki, kwestionowanie własnych przekonań, poświęcanie czasu na głębsze zrozumienie problemu — wszystko co potrzebuje więcej niż pojedynczej „ekspozycji”. + Złożone infekcje niekoniecznie muszą być mądre, + ale bycie mądrym jest złożoną infekcją. + +
+ + (Więc czym są prawdziwe proste infekcje? +
+ Zwykle drobnymi ciekawostkami, jak na przykład „opos ma 13 sutków”) + + + + Aby naprawdę pokazać potęgę i niesamowitość złożonych infekcji, powróćmy teraz do… + + ...wcześniejszej zagadki
+ +
+
+ + + Pamiętasz to? Tym razem, dzięki złożonej infekcji, będzie trochę trudniej… +
+ Spróbuj „zainfekować” złożoną mądrością każdego!
+
+ + + (po prostu naciśnij 'start' i wypróbuj tyle rozwiązań ile tylko chcesz) + + + + O JA CIĘ KRĘCĘ
+
+ + + Teraz możesz myśleć, że wystarczy jedynie dodawać więcej połączeń, aby rozprzestrzenić dowolną infekcję, + „złożoną” lub „prostą”, dobrą lub złą, mądrą lub szaloną. + Ale czy na pewno? Cóż, wróćmy do… + + + …innej wcześniejszej zagadki
+
+ + + Jeśli naciśniesz „start” poniżej, złożona infekcja po prostu rozprzestrzeni się na każdego. + Bez niespodzianek. + Ale teraz, zróbmy całkowitą odwrotność tego co robiliśmy dotychczas: + narysuj sieć tak, by zapobiec rozprzestrzenieniu się infekcji na każdego!
+
+ + + Widzisz? + Choć więcej połączeń będzie zawsze pomagać w rozprzestrzenianiu się prostych idei, + dodatkowe połączenia mogą zaszkodzić w rozprzestrzenianiu się złożonych idei! + (to sprawiło, że zastanawiasz się nad Internetem, co?) +
+ Nie jest to tylko teoretyczny problem. Może być sprawą życia… +
+ + + …lub śmierci.
+
+ + + + Ludzie w NASA byli bystrzakami. + Przecież użyli teorii Newtona by wysłać ludzi na Księżyc. + W każdym razie, krótko mówiąc, w 1986 roku, + pomimo ostrzeżeń inżynierów, + wystrzelili Challengera, + który eksplodował i zabił 7 osób. + Bezpośrednia przyczyna: + tamtego ranka było zbyt zimno. + +
+ + Mniej bezpośrednia przyczyna: menadżerowie zignorowali ostrzeżenia inżynierów. + Dlaczego? Z powodu syndromu grupowego myślenia. + Gdy grupa jest zbyt ściśle związana, (a tak się dzieje w kadrach kierowniczych instytucji) + staje się odporna na złożone idee, które kwestionują ich przekonania lub ego. + +
+ + W ten sposób instytucje padają ofiarą szaleństwa tłumów. + Ale jak możemy „zaprojektować” nasze tłumy na mądrość? + W skrócie, dwa słowa: + + Wiązanie i pomostowanie
+ +
+ + + + + ← Za mało połączeń, idea nie może się rozprzestrzenić. +
+ Za dużo połączeń, pojawia się gromadomyślenie.
+
+ + + + Narysuj grupę znajdując złoty środek: + wystarczająco powiązań by rozprzestrzenić złożoną ideę! +
+
+
+ + + Łatwizna! Liczba połączeń wewnątrz grupy nazywana jest wiążącym kapitałem społecznym. + Ale co z połączeniami… + ...pomiędzy grupami? + + + + Jak już pewnie się domyślasz, + liczba połączeń pomiędzy grupami nazywana jest kapitałem społecznym pomostowym. + Jest to ważne, ponieważ pomaga członkom grupy otworzyć się na idee kwestionujące ich dotychczasowe przekonania. + Zbuduj most, by „zainfekować” wszystkich złożoną mądrością: + + + + Pomostowanie również ma swój złoty środek. + (zadanie z kaktusem: spróbuj narysować most tak gruby, że złożona infekcja nie może przez niego przejść!) + Skoro już wiemy jak „projektować” powiązania wewnątrz i pomiędzy grupami, zróbmy… + ...OBYDWIE te rzeczy na raz! + + + + + FINAŁOWY QUIZ! +
+ Narysuj połączenia wewnątrz grup (wiązanie) i pomiędzy grupami (pomostowanie) + aby rozprzestrzenić mądrość po całym tłumie: + +
+ + + Gratulacje, właśnie narysowałeś/aś bardzo wyjątkowy rodzaj sieci! + Sieci z odpowiednią ilością wiązań i pomostów są nadzwyczaj ważne, nazywane są… + “Sieciami Small World”
+ +
+ + + "Jedność bez jednolitości". "Różnorodność bez podziałów". "E Pluribus Unum: z wielu, jeden". +
+ + Niezależnie jak to sformułujemy, + ludzie na przestrzeni wieków i kultur często dochodzą do tego samego wniosku: + + zdrowe społeczeństwo potrzebuje odpowiedniej liczby powiązań wewnątrz grup oraz pomostów pomiędzy grupami. + + Czyli: + +
+ + Nie tego... +
+ (bo idee nie mogą się rozprzestrzeniać) +
+ + ani tego... +
+ (bo pojawia się groupthink) +
+ + ...tylko TEGO: + + + + Naukowcy dysponują dziś matematyczną definicją tej starożytnej mądrości: sieć small-world. + Ten optymalny miks wiązań i pomostów opisuje jak + połączone są nasze neurony, + sprzyja zbiorowej kreatywności + oraz rozwiązywaniu problemów, + a nawet pomógł kiedyś prezydentowi USA Johnowi F. Kennedy'emu uniknąć (o mały włos) wojny nuklearnej! +
+ Więc, tak, małe światy to wielka sprawa. + +
+ + okej, podsumujmy...
+
+ + + + + (pst... chcesz poznać sekret?) + + + + Infekcja: + + + prosta + + + złożona + + + Kolor infekcji: + + + Wybierz narzędzie... + + + + Rysuj Sieć + + + Dodaj Osobę + + + Dodaj Zainfekowanego + + + Przesuń + + + Usuń + + + WYCZYŚĆ WSZYSTKO + + + + (...lub, użyj skrótów!) + + + + [1]: Dodaj Osobę     [2]: Dodaj Zainf. +
+ [Spacja]: Przesuń  [Backspace]: Usuń +
+ + + + + +
+ PODSUMOWUJĄC: w tym wszystkim chodzi o... +
+
+ Infekcje i powiązania +
+ +
+ Infekcje: + Jak neurony przekazują sygnały w mózgu, + tak ludzie przekazują wierzenia i zachowania w społeczeństwie. + Wpływamy nie tylko na naszych znajomych, ale też znajomych naszych znajomych, a nawet znajomych tych ostatnich! + Tak jak i w świecie neuronów, nie tylko sygnały mają znaczenie, ale również… +
+ +
+ Powiązania: + Za mało powiązań — złożone idee nie mogą się rozprzestrzeniać. + Za dużo powiązań — złożone idee zostają zdławione przez groupthink. + Sztuczka polega na tym by zbudować sieć small-world, optymalny miks powiązań i pomostów: e pluribus unum. +
+ +
+ (chcesz stworzyć własną symulację? + Zobacz Tryb piaskownicy, klikając przycisk (★) poniżej!) +
+ +
+ A co z pytaniem, które zadaliśmy na początku? + Dlaczego niektóre tłumy zwracają się ku… +
+
+ ...mądrości lub szaleństwu? +
+ +
+ + + + +
+ + Od Newtona, przez NASA, po +
+ network science, omówiliśmy dziś wiele rzeczy. +
+ Podsumowując, szaleństwo tłumów może być kreowane +
+ nie tylko przez pojedyncze osoby, ale i to w jaki sposób +
+ są one uwięzione w lepkiej pajęczynie sieci społecznych. + +
+ + To nie oznacza porzucenia osobistej odpowiedzialności, +
+ jesteśmy wszak twórcami tej sieci. Ulepszaj więc swoje infekcje: +
+ bądź sceptyczny/a wobec idei, które Ci schlebiają, poświęcaj czas +
+ na zrozumienie złożonych idei. Oraz ulepszaj swoje powiązania: +
+ buduj więzi z podobnymi do siebie, ale również mosty przez +
+ podziały polityczne i kulturowe. + +
+ + Możemy utkać mądrą sieć. Oczywiście jest to trudniejsze +
+ niż rysowanie kresek na ekranie, ale efekty... + + ...są tego warte. + +
+
+ + + + „Wszystkie triumfy i katastrofy tego świata ludzie powodują +
+ nie dlatego, że są z gruntu dobrzy, albo z gruntu źli, +
+ lecz dlatego, że są ludźmi.” +
+
+ ~ Neil Gaiman i Terry Pratchett +
+ <3 +
+ + + + + +
+ + + stworzone przez +
+ NICKY CASE
+ + zobacz inne moje dzieła · + + śledź mnie na twitterze + +

+ + + dużo miłości i wielkie dzięki dla +
+ MOICH PATRONÓW NA PATREONIE
+ + pomóż mi zrobić więcej takich rzeczy! <3 +
+ + zobacz moich patronów · + + zobacz testerów + +

+ + + tłumaczenie na język polski +
+ MATEUSZ SIENKAN
+ + + ♫ muzyka to + + "Friends 2018" i "Friends 2068" + autorstwa Komiku +
+ </> Mądrość i/lub Szaleństwo Tłumów jest + + w całości open source + + +
+ + + +
+ +
+ + + + WYGRANA + + + rozpocznij symulację + + + resetuj + + + Tłumaczenia: + + + + + What the, no fan-made translations exist yet?! + + + (dodaj swoje!) + + + + + (original in English) + + + + + + + + + + +

+ Krótka odpowiedź na The Wisdom of Crowds Jamesa Surowieckiego +

+ +
+ + + + Zacznę od tego, że nie krytykuję + + tej książki. + To dobra książka, a Surowiecki próbował odpowiedzieć na to samo pytanie co ja: “Dlaczego niektóre tłumy zwracają się ku mądrości lub szaleństwu?” + +

+ + Odpowiedź Surowieckiego: tłumy podejmują dobre decyzje, gdy każdy jest tak niezależny jak to tylko możliwe. + Surowiecki podaje przykład jarmarku, na którym mieszkańcy zostali poproszeni o zgadnięcie ile waży wół. + Co okazało się bardzo zaskakujące, średnia ze wszystkich odpowiedzi była lepsza od wszystkich indywidualnych odpowiedzi. + Sęk w tym, że ludzie musieli zgadywać niezależnie od siebie. + W przeciwnym razie sugerowaliby się wcześniejszymi, niepoprawnymi odpowiedziami, a średnia zostałaby mocno wypaczona. + +

+ + Ale… nie sądzę by „spraw by każdy był tak niezależny jak to tylko możliwe” było pełną odpowiedzią. + Nawet geniusze, których nieprawidłowo uznajemy za najbardziej niezależnych myślicieli, są pod bardzo mocnym wpływem innych. Jak powiedział Sir Isaac Newton, + „Jeśli widzę dalej, to tylko dlatego, że stoję na ramionach olbrzymów”. + +

+ + Więc która odpowiedź jest prawidłowa? + Czy mądrość pochodzi z samodzielnego myślenia, czy myślenia z innymi? + Odpowiedź brzmi: „tak”. + +

+ + To właśnie będę próbował wyjaśnić w tym interaktywnym przewodniku: + jak znaleźć złoty środek pomiędzy niezależnością, a współzależnością — + inaczej mówiąc, jak uzyskać mądry tłum. + +
+ +
+ + +

+ Czy istnieją inne rodzaje powiązań? +

+ +
+ + Dla uproszczenia, + tworząc symulacje udawałem, że ludzie mogą być połączeni jedynie przez przyjaźń, a wszystkie przyjaźnie są sobie równe. + Ale naukowcy rozpatrują również inne rodzaje powiązań, takie jak: + +
+
+ + + Powiązania jednokierunkowe. Alicja jest szefową Roberta, ale Robert nie jest szefem Alicji. + Karolina jest rodzicem Dawida, ale Dawid nie jest rodzicem Karoliny. + „Szef” i „rodzic” są powiązaniami jednokierunkowymi: + relacja jest jednostronna. + Natomiast „przyjaźń” to powiązanie dwukierunkowe: + relacja jest dwustronna. (cóż, mam nadzieję) + +
+
+ + + Powiązania ważone. Helena i Franciszek są tylko znajomymi. + Jurek i Henryk są najlepszymi przyjaciółmi. + + Chociaż obydwie relacje są powiązaniami tego samego typu, ta druga jest silniejsza. + Można powiedzieć, że powiązania te mają różne „wagi”. + +
+
+ + + Pamiętaj: wszystkie te symulacje są błędne. Tak samo jak każda mapa jest „błędna”. + Widzisz mapę po lewej? Budynki nie są szarymi bryłami pozbawionymi szczegółów! + Słowa nie unoszą się nad miastami! Jednak mapy są użyteczne nie pomimo, ale dzięki temu, że są uproszczone. To samo dotyczy symulacji i każdej teorii naukowej. + Oczywiście, że są „błędne” — to czyni je przydatnymi. + +
+ +
+ + +

+ Czy istnieją inne rodzaje infekcji? +

+ +
+ + Istnieje naprawdę bardzo, bardzo wiele sposobów na jakie naukowcy mogą symulować „infekcje”! + Wybrałem najprostsze w celach edukacyjnych. + Oto na jakie inne sposoby można to zrobić: + +
+
+ + + Infekcje z losowością. + Bycie „wystawionym” na kontakt z infekcją nie gwarantuje, że zostanie się zarażonym, staje się to tylko bardziej prawdopodobne. + +
+
+ + + Ludzie mający różne progi zarażenia. + Moje symulacje udają, że każdy ma te same progi dla nadużywania alkoholu (50%), działalności społecznej (25%) i dezinformacji (0%). + Oczywiście nie tak to wygląda w realnym świecie i możesz sprawić, by Twoja symulacja to odzwierciedlała. + +
+
+ + + Ekosystem infekcji. + Co gdyby było wiele infekcji, z różnymi progami zarażania? + Na przykład, prosta infekcja „szaleństwa” i złożona infekcja „mądrości”. + Jeśli ktoś jest zarażony szaleństwem, czy może zostać zarażony mądrością? + A w drugą stronę? + Czy można zostać zainfekowanym jednym i drugim? + +
+
+ + + Infekcje które mutują i ewoluują. + Wierzenia i zachowania nie rozprzestrzeniają sie bezbłędnie od jednej osoby do drugiej tak jak wirus. + Tak jak w grze w głuchy telefon, wiadomości ulegają zmianom z każdym kolejnym powtórzeniem — + czasami mutant staje się bardziej zaraźliwy od oryginału! + Idee z czasem „ewoluują” i stają się bardziej atrakcyjne, kopiowalne, zaraźliwe. + +
+ +
+ +
+ + +

+ Chcę dowiedzieć się więcej! Co jeszcze warto zobaczyć? +

+ +
+ + Ten interaktywny przewodnik był tylko trampoliną dla twojej ciekawości! + Oto więcej materiałów na temat sieci i systemów społecznych: + +

+ + + Książka: + + Connected, + Nicholas Christakis i James Fowler (2009). + Łatwy w odbiorze przewodnik po tym jak sieci wpływają na nasze życia, na dobre i na złe. + + Tutaj przeczytasz fragment: Przedmowa i Rozdział 1 + + +
+
+ + + Interaktywne: + + Ewolucja Zaufania, Nicky Case (ja) (2017). + Gra o teorii gier i tym jak współpraca jest budowana… lub niszczona. + +
+
+ + + Interaktywne: + + Przypowieść o Kąciakach, Vi Hart i Nicky Case (również ja) (2014). + Opowieść o tym jak nieszkodliwe wybory mogą prowadzić do świata, w którym dzieje się krzywda. + +
+
+ + + Jeśli chcesz zobaczyć całą galerię interaktywnych edukacyjnych rzeczy, oto + + Explorable Explanations, + hub dla nauki przez zabawę! + +
+ +
+ +
+ + + + + + + + + +

+ „Niemalże wszyscy studenci twierdzą, że ich znajomi piją więcej, niż w rzeczywistości”. +

+ +
+ + „Biases in the perception of drinking norms among college students”, Baer i in. (1991) +
+ +
+ + +

+ “Iluzja większości” +

+ +
+ + „The Majority Illusion in Social Networks”, Lerman i in. (2016). +
+ Zobacz też: + Paradoks przyjaźni. +
+
+ + +

+ „mocne statystyczne dowody, że palenie, zdrowie, szczęście, wzorce głosowania i współpraca są „zaraźliwe” +

+ +
+ Ze świetnie napisanej i łatwej w odbiorze książki Nicholasa Christakisa i Jamesa Fowlera, + Connected (2009). +
+
+ + +

+ „przesłanki, że samobójstwa również są zaraźliwe” +

+ +
+ + „Suicide Contagion and the Reporting of Suicide: Recommendations from a National Workshop„, + O'Carroll i in. (1994), aprobowane przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) +
+ +
+ + +

+ „przesłanki, że masowe strzelaniny również są zaraźliwe” +

+ +
+ + + „Contagion in Mass Killings and School Shootings”, Towers i in. (2015) + +

+ + Zobacz też: kampania + + Don't Name Them, + która przekonuje serwisy informacyjne aby NIE publikować nazwisk, manifestów i informacji zamieszczanych w mediach społecznościowych przez morderców. + Przyczynia się to do rozprzestrzeniania infekcji. + Zamiast tego serwisy informacyjne powinny skupiać się na ofiarach, świadkach, bohaterach i rozpaczających społecznościach. +
+ +
+ + +

+ „Światowe instytucje finansowe padły ofiarą kaskady [informacyjnej] w 2008.” +

+ +
+ + „Lemmings of Wall Street”, autorstwa Cassa Sunsteina, to krótka i wolna od technicznego żargonu lektura. Opublikowana w październiku 2008 roku, tuż po załamaniu się rynków. +
+ +
+ + +

+ „teoria złożonej infekcji” +

+ +
+ + + „Threshold Models of Collective Behavior”, Granovetter (1978) — + z tego co wiem, to pierwsza publikacja, w której opisano model „złożonej infekcji” (aczkolwiek nazwa ta nie została użyta) + +

+ + + „Complex Contagions and the Weakness of Long Ties”, Centola i Macy (2007) + pierwsze użycie określenia „złożona infekcja” i wskazanie na istotne różnice pomiędzy złożonymi, a prostymi infekcjami. + +

+ + + „Evidence for complex contagion models of social contagion from observational data”, Sprague i House (2017) + empirycznie udowodnili, że złożone infekcje naprawdę istnieją. (a przynajmniej w mediach społecznościowych) + +

+ + Wreszcie, + + „Universal behavior in a generalized model of contagion”, Dodds i Watts (2004) zaproponowali model, który zunifikował wszystkie rodzaje infekcji: proste i złożone, biologiczne i społeczne! + +
+ +
+ +

+ „opos ma 13 sutków” +

+
+ ułożone w pierścień z 12 sutków, plus jeden pośrodku +
+
+ + +

+ „groupthink” („gromadomyślenie”, „syndrom grupowego myślenia”) +

+ +
+ To zainspirowane Orwellem określenie zostało ukute przez Irving L. Janis w 1971 roku. + + W tym artykule, + Janis bada przypadki gromadomyślenia, wylicza jego przyczyny, oraz — na szczęście — + niektóre możliwe środki zaradcze. +
+ +
+ + +

+ „kapitał społeczny wiążący (bonding) i pomostowy (bridging)” +

+ +
+ Te dwa rodzaje kapitału społecznego — wiążący i pomostowy — + zostały wprowadzone przez Roberta Putnama w jego wnikliwej książce z 2000 roku, + + Samotna gra w kręgle. Jego odkrycie: + według prawie wszystkich empirycznych wskaźników, Amerykanie są bardziej samotni niż kiedykolwiek. Ojej. +
+ +
+ + +

+ „pomostowanie również ma swój złoty środek” +

+ +
+ + „The Strength of Weak Ties”, Granovetter (1973) wykazał, że połączenia pomiędzy grupami pomagają rozprzestrzeniać proste infekcje (takie jak informacje), ale + + „Complex Contagions and the Weakness of Long Ties”, Centola, Macy (2007) + pokazuje, że połączenia pomiędzy grupami mogą nie pomagać złożonym infekcjom, a nawet zaszkodzić w ich rozprzestrzenianiu! +
+ +
+ + +

+ „sieć small-world” +

+ +
+ + Koncepcja „małego świata” została spopularyzowana przez + eksperyment Traversa i Milgrama w 1969 roku, + który pokazał, że dowolne dwie osoby w Stanach Zjednoczonych dzieli od siebie jedynie sześć znajomości — „sześć stopni oddalenia”! + +

+ + Sieć small-world uzyskała matematyczne podstawy dzięki + + „Collective dynamics of small-world networks” Wattsa i Strogatza (1998), + którzy zaproponowali algorytm tworzenia sieci + z zarówno niską średnią odległością pomiędzy węzłami (mniej stopni oddalenia), + jak i wysokim klastrowaniem (znajomi mają wielu wspólnych znajomych) — + czyli sieci, które znajdują złoty środek! + +

+ + Możesz również pobawić się + + wizualną, interaktywną adaptacją tej pracy stworzoną przez Breta Victora (2011). + +
+ +
+ + +

+ „[sieć small-world] opisuje jak połączone są nasze neurony” +

+ +
+ + „Small-world brain networks”, Bassett i Bullmore (2006) +
+ +
+ + +

+ „[sieć small-world] sprzyja zbiorowej kreatywności” +

+ +
+ + + „Collaboration and Creativity: The Small World Problem”, Uzzi i Spiro (2005). Ta praca analizuje jak sieci społeczne Broadway'u zmieniają się wraz z upływem czasu i odkryła, że sieć jest najbardziej kreatywna, jeśli jest siecią „small-world”! + +
+ +
+ + +

+ „[sieć small-world] sprzyja kolektywnemu rozwiązywaniu problemów” +

+ +
+ + „Social Physics” profesora MIT Alexa "Sandy" Pentlanda (2014) – + oparte na danych podejście do kolektywnej inteligencji. +
+ +
+ + +

+ ”[sieć small-world] pomogła prezydentowi USA Kennedy'emu uniknąć wojny” +

+ +
+ + Poza eksplozją Challengera, najbardziej znanym przykładem gromadomyślenia jest nieudana próba inwazji w Zatoce Świń. + W 1961 roku, prezydent USA John F. Kennedy, wraz ze swoim zespołem doradców, myślał — z bliżej nieznanych powodów — że dobrze byłoby potajemnie zaatakować Kubę i obalić Fidela Castro. + Nie udało się. + Tak właściwie, gorzej niż nie udało: doprowadziło to do kryzysu kubańskiego w 1962 roku, nigdy wcześniej ani później świat nie był tak blisko wojny jądrowej. + +

+ + Taak, JFK naprawdę się wtedy nie popisał. + +

+ + Jednak po wyciągnięciu wniosków z porażki w Zatoce Świń, + JFK zreorganizował swój zespół aby zapobiec gromadomyśleniu. + Spośród wielu rzeczy: + 1) aktywnie zachęcał ludzi do wyrażania krytyki, + obniżając w ten sposób „próg zarażania” alternatywnymi pomysłami. + 2) podzielił swój zespół na podgrupy, przed ponownym połączeniem, + co nadało jego zespołowi strukturę „sieci small-world”! + Zmiany te pozwoliły na zdrową różnorodność opinii, + ale bez tworzenia podziałów — mądrość tłumu. + +

+ + No i tak, dzięki tym samym osobom, które decydowały w sprawie Zatoki Świń, + ale przeorganizowanym kolektywnie, zespół Kennedy'ego był w stanie osiągnąć pokojowe porozumienie z sowieckim przywódcą Nikitą Chruszczowem. + Sowieci usunęli swoje pociski balistyczne z Kuby, a w zamian, + Amerykanie obiecali nie najeżdżać ponownie Kuby. + (również potajemnie zgodzili się usunąć amerykańskie pociski z Turcji) + +

+ + Jest to historia o tym, jak cała ludzkość niemal zginęła. + Ale sieć small-world uratowała dzień! Tak jakby. + +

+ + Możesz przeczytać o tym więcej na + + Harvard Business Review + lub w + + oryginalnym artykule o gromadomyśleniu. + +
+ +
+ + +

+ „wpływamy [...] na znajomych znajomych naszych znajomych!” +

+ +
+ Również ze świetnej książki Nicholasa Christakisa i Jamesa Fowlera, + + Connected (2009). +
+ +
+ +

+ ”bądź sceptyczny/a wobec idei, które Ci schlebiają” +

+
+ Tak, włączając w to idee przedstawione w tym interaktywnym przewodniku. +
+
+ + +

+ ★ Tryb piaskownicy ★ +

+ +
+ Skróty klawiaturowe (1, 2, spacja, backspace) + działają we wszystkich symulacjach, nie tylko w trybie piaskownicy! + Serio! Możesz wrócić do symulacji w poprzednich rozdziałach i dowolnie je zmieniać. + To w ten sposób stworzyłem wszystkie te łamigłówki. Miłej zabawy! +
+ +
+ + + +
+ + diff --git a/translations.txt b/translations.txt index cd85113..2600922 100644 --- a/translations.txt +++ b/translations.txt @@ -44,3 +44,4 @@ cs: Česky el: Ελληνικά fl: Pilipino ko: 한국어 +pl: Polski