017 Fawcett JB - Kaats' - Text.txt

{Number = 017}
{Type = Text}
{Title = Kaatsʼ}
{Author = Tseexwáa / J.B. Fawcett}
{Clan = Wooshkeetaan; Tʼaḵdeintaan yádi}
{Source = D&D 1987:218-243}
{Transcriber = Ḵeixwnéi / Nora Marks Dauenhauer}
{Orthography = RP}
{Dialect = Northern – Coastal – Juneau}
{Recording = Dauenhauer 19-A 00:00–??:??}
{Page = 218}
1	Likoodzí shkalneek áyá.
2	Chʼa ldakát át áyá yaa yanaxíx.
3	Chʼu chʼáagudáx̱
4	yú alʼóon
5	atgutóot aa wu.aadín
6	lingít
7	ḵa héen x̱ukaanáx̱ aa at eenín.
8	“Daa sáyú aan has at een?”
9	yóo áyá x̱ʼayaduḵá
10	a x̱oo aa ḵu.oo.
11	Xʼoon táakw sá shoowaxeex.
12	Ha aan at du.een át x̱áayá ḵustéeyin.
13	Lingítch
14	aadé s at in yé,
15	yú heentak.ádi tsú
16	aadé kéi s ashátji yé
17	ḵa yá át woo.aadi át,
18	yá héen x̱ukaanáx̱ aa
19	aadé s a.eeni yé
20	áwé wdudzikóo
21	ḵa yú dáaḵt woo.aadi át x̱á.
22	Ha yá ḵáa ḵu.aa
23	at natí áyú
24	keitl.
{Page = 220}
25	A ḵoowúdáx̱ áyú yéi daadunéiyin
26	yú daḵka.ádi tlenxʼ
27	dligéixʼi át.
28	Keitl teen áwé yéi daadunéi nuch
29	keitl teen.
30	Aag̱áa áwé
31	a x̱ʼéit uwagút.
32	Du shát ḵudzitee
33	wé ḵáa
34	du shát ḵudzitee.
35	Wáa sáyá?
36	Chʼu yeisú akoo.aag̱ú áyá
37	ḵáaḵwx̱ daak uwagúdi yáx̱ áyú yatee.
38	Xóots yóo duwasáagu át áwé.
39	Héidu áxʼ yéi at kawdiyaayi yé,
40	Kichx̱áandáx̱ haandé kaawaháa.
41	Daḵká áwé.
42	Yees G̱eey yóo áwé duwasáakw Lingítch
43	Dleit Ḵáach ḵwá Yes Bay.
44	Áxʼ áwé yéi yan at kawdiyáa.
45	Wé héench áwé; aatlein héen áwé.
46	Haaw.
47	Wáa nanéi sáwé?
48	Chʼu yeisú
49	chʼu yeisú akoo.aag̱ú áwé
50	ash woosháat.
51	Tle ayawuyeigí áwé.
52	Tle a x̱ʼéit áwé uwagút
53	wé at ḵoowú.
54	Áwé gáani yux̱ woogoot
55	wé át.
56	Aadé áwé neil ash uwax̱ích.
57	Ḵaju áwu gíwé gé du shát
58	wé shéech aa xóots.
59	Wé neilú á.
60	Áyá a daa áyá aawasháat.
61	Shaawát áwé du waḵshiyeexʼ.
62	Tle awusháadi áyá
63	“Héidu áwé x̱at g̱asneix̱?”
64	yóo áwé yaawaḵaa
65	Kaatsʼ ḵu.aa.
66	Chʼu yeisú xʼóolʼ yáx̱ teeyí wé du x̱úx̱ wé gáan
67	ldakát át ḵoowashée.
{Page = 222}
68	Wé átg̱aa ḵushée
69	wé du keitlxʼí
70	du keidlí
71	yanax̱ áwé ash woox̱eech.
72	Ách áyá at kookeidíx̱ sitee,
73	“Ash tayee
74	yá a káa yei s ḵéich.”
75	Sdu yei.ádi haaw áwé sdu yei.ádix̱ sitee wé át.
76	A káx̱ áwé loowatsaaḵ.
77	Chʼáakwx̱ sateeyí áwé
78	wéináx̱ neil uwagút.
79	Hít áwé
80	hít áwé
81	du waḵshiyeexʼ
82	wé at ḵoowú ásíwégé.
83	“Goosú yáade neil x̱waax̱iji lingít”
84	yóo áwé yaawaḵaa wé át.
85	“Tsáaxʼ áwé yáadu á.
86	Tsáaxʼ áwé yáadu á.
87	Wé yáanáx̱ neil iyatée,
88	yáadu á.”
89	A waḵkáx̱ wooshee du x̱úx̱.
90	Aadé sh daa tuwditee
91	yá ash daat jiwusḵóoxʼu
92	wé shaawát ḵu.aa
93	aadé sh daa tuwditee.
94	Tlél du tuwáa ushgú akawuneegí.
95	A waḵkáx̱ wooshee du x̱úx̱.
96	Tlél aadé a náḵ nax̱wdzigeedi yé ḵoostí.
97	Nagútch
98	gáande.
99	Aag̱áa áwé ash shukoojeisʼ nuch.
100	“Tlél wáa sá ikg̱watee.
101	Tlél wáa sá ikg̱watee.”
102	Wáa nanéi sáyú át ḵoowaháa.
103	Tléixʼ dís
104	tléixʼ taatx̱ áwé sitee du waḵshiyeexʼ
105	hú ḵu.aa
106	ḵach tléixʼ dís áwé.
107	Tlél ḵoostí
108	Kaatsʼ ḵu.aa.
109	Hóochʼ.
110	Ḵáaḵwt uwanéi.
{Page = 224}
111	Hóochʼ áyú.
112	Tlél wuduskú goosú á.
113	Ḵudushee nuch.
114	Du kéekʼ hás
115	tlax̱ kikʼi.aa ḵudzitee
116	aawasháa.
117	Du yáx̱ yées shaawát aawasháa
118	wé kikʼi.aa.
119	Du húnx̱w ḵu.aa
120	at sʼaatxʼí.
121	Áwé yéi yandusḵéich “héitʼaa ḵu.aa x̱áa déi
122	du húnx̱u káx̱ ḵukg̱washée.”
123	Duwaḵeet
124	wududziteen áyú du x̱ʼus.eetí
125	aáa
126	jiwánnáx̱
127	yá héen yíx̱ kei wlishóo.
128	Wáa sáyú
129	yatseeneit x̱ʼusyík tʼaḵkáx̱ kei wlishóo
130	yú ḵaa x̱ʼus.eetí.
131	Aag̱áa áyá wduwaḵít
132	“Átch gíyá wsineix̱”
133	yóo x̱ʼayaduḵá.
134	Aan yátxʼi yéi sh kalneek.
135	Chʼa aadé yéi nay.oo xʼwán.
136	Xʼéig̱aa shkalneek áyá
137	xʼéig̱aa shkalneek áyá.
138	Anax̱ wududzikuwu át áyá
139	du x̱ʼéidáx̱
{Comment = Line 140 has a for what certainly is á.}
140	á áyá.
141	Keitl
142	tóo akayanook.
143	Yú neilxʼ áyú g̱agaan x̱ʼoos áwé oowayáa.
144	Neildé
145	koodagánch neildé.
146	G̱agaan x̱ʼoos áwé oowayáa
147	wé keitl tundatáani áwé,
148	wé áa kdahánch,
149	wé shaawát.
150	Tlél yóo s awoodláḵkw.
151	Goosú á hú?
152	Ldakát yéit ḵudushée.
{Page = 226}
153	Tlél du yaḵaayí ḵoostí
154	yú kikʼi.aa ḵu.aa
155	“Héitʼaa ḵu.aa x̱áa déi.”
156	Wuduziteen áyú du x̱ʼus.eetí.
157	“Héitʼaa ḵu.aa x̱áa déi du húnx̱w
158	du húnx̱wg̱aa ḵukg̱washée”
159	yóo áyú yandusḵéich du húnx̱u hásch
160	wé kikʼi.aa.
161	Du shát
162	shawatshaan.
163	Wáa nanéi sáyú át koowaháa.
164	Du keitlxʼí
165	“At X̱ʼéeshi Gwálaa”
166	yóo ayasáakw tléixʼ aa du keidlí.
167	Tleixʼ aa ḵwá “Shaayeesxwáa.”
168	Tléixʼ aa ḵu.aa
169	kát x̱at seiwaxʼákw.
170	Násʼk keitl
171	tle number one
172	Shaayeesxwáa.
173	Áwé
174	wáa nanéi sáwé yéi yaawaḵaa
175	“ax̱ téeli yan sané xʼwán
176	ax̱ téeli
177	kḵwagóot
178	chʼa ḵukḵwashée áwé.”
179	Ḵach hóoch ḵu.aa síyú gé a káx̱ ḵukg̱washée du húnx̱w gé?
{Comment = Line 180 has woox̱ʼaanxʼ which should be wooxʼaanxʼ.}
180	Woosh wooxʼáanxʼ yú xʼáan sʼaatxʼí ḵu.aa.
181	Wáa nanéi sáwé yéi yaawaḵaa wé shaawát,
182	“Haahá.
183	Iyatéen gé?
184	Iyatéen gé?”
185	Áxʼ áwé ash waḵkooḵá
186	áa wdihaan
187	tsu áa kdahánch.
188	Tléikʼ,
189	tlél ḵúx̱de yóo udatí
190	chʼu yéi adaaneiyí áwé x̱ʼawoolt loowagúḵ wé át.
191	Ách áwé yá yeedát xóots
192	xóots a ḵoowú yeeysikóo
193	aan yátxʼi daaxʼoon x̱ʼadakítʼx̱
194	woosh géide
{Page = 228}
195	aa a yeewú aa.
196	Á anax̱ áwé
197	x̱ʼadakítʼx̱
198	á anax̱ áwé
199	yeedát yéi kwdayéin.
200	Aag̱áa yú gaaw ḵu.aa
201	ayaawadlaaḵ wé
202	chʼa yeisú yéi at ḵunoogú áwé x̱ʼawoolt loowagúḵ wé keitl.
203	Aadé s yadaxún wé at ḵoowú x̱ʼé.
204	Ayaawatín du keitlxʼí.
205	“Ax̱ keidlí!”
206	á áwé
207	“Gu.aa yáx̱ xʼwán,”
208	yóo áwé ash yawsiḵaa.
209	“I gu.aa yáx̱ xʼwán.”
210	Tlél aadé nax̱wdzigeedi yé.
211	Tlél áyú yú óonaa ḵaa jee.
212	Yú át
213	chooneit áwé.
214	Óonaa yáanáx̱ litseen.
215	Aa x̱wsiteen.
216	G̱án, yéi áwé kwdliyáatʼ.
217	Kasiyéi.
218	Yú ksatán yáaxʼ yú at doogú a kadzaasí
219	litseen.
220	Wé a lú aa ḵwá yéi kwdiyáatʼ.
221	Sʼaaḵ.
222	Kʼwátʼ yáx̱ kadixwásʼ; a shuyatóox̱ dutsaaḵ.
223	A tóotx̱ yóox̱ xeex.
224	A tóode yoo yaxíxk yú át.
225	Tle at katé áwé.
226	Yéi áwé at eenín lingít.
227	Chʼu yeisú
{Comment = Line 228 has the sound effect on a following unnumbered line.}
228	a daa yoo jikool.átgi áwé. (Slap!)
229	Tlél aadé nax̱wdzigeedi yé.
230	X̱wasikóo du saayí.
231	Chʼu tle ḵúnáx̱ áwé xʼóolʼ yáx̱
232	x̱at yatee
233	yá lidzée.
234	Lidzée cha shaatkʼ.
235	Sometimes tsá
{Page = 230}
236	a káa daak tux̱wdateení i xʼúxʼ káa yéi kg̱watée.
237	Aakʼé yaa ḵoosgé i jeewú á.
238	Yakʼéi.
239	Haaw.
240	Áwé
241	yéi ayawsiḵaa
242	Shaayeesxwáa
243	“Yeedát awéigích ix̱ʼadaxwétlx̱ ashaa.”
244	Ayalatín du húnx̱w.
245	Tléixʼ.aa tsú ayaawatín.
246	“Ix̱ʼadaxwétl déi.”
247	A x̱ʼawoolxʼ yúx̱ yawdzi.aa
248	du kéekʼ gwáawéigé
249	ash yalatín.
250	“Tlél wáa sá x̱at utí
251	x̱át áyá
{Comment = Line 252 x̱ʼawug̱ané has a rounded gamma of x̱ʼaÿug̱ané ‘stop talking, being angry’.}
252	x̱ʼawug̱ané déi.”
253	Ayalatín du húnx̱w.
254	“Yáadu x̱át!”
255	“Yáadu x̱át!”
256	Tléixʼ táakw áwé de tléil ḵoostí x̱á.
257	Hóoch áwé ayaawadlaaḵ du húnx̱w.
258	“Hél keeneegéeḵ xʼwán
259	hél keeneegéeḵ
260	tsu haadé kg̱eegóot.
261	Haadé kg̱eegóot.”
262	Du tuwáa sigóowu át a káa yan ayawsiḵáa
263	daa sá ash tuwáa sagoowú
264	yú éeḵdáx̱.
265	“Hél keeneegéeḵ!”
266	Yóot loowagúḵ yú keitlxʼ.
267	Wáa sáyú
268	chʼáakw áyú hasdu een yoo aya.átk yú keitl.
269	Toowú sagú
270	yo-ho-ho-ho
271	tle kéi s da.átch.
272	Tle s wududziteen.
273	Toowú sagú
274	áyú s duwaḵeet
275	“Wáa sáhé tláx̱ sdu toowú sigóo hé keitl.”
276	Tlél du yaḵaayí ḵoostí.
{Page = 232}
277	Wé du shát teen akaawaneek x̱á,
278	“X̱wasiteen ax̱ húnx̱w.
279	Yan x̱at yawsiḵáa.
280	I gu.aa yáx̱ xʼwán,”
281	yóo adaayaḵá du shát.
282	“Haadé kg̱wagóot.
283	Aadé ḵukg̱waháa.”
284	Kooḵénaa áwé sdu jeewú aa.
285	Chʼáagudáx̱ áwé wéitʼát ḵudzitee.
286	Yisikóo wéitʼát kooḵénaa.
287	Atnatí áwé,
288	de át yaawagásʼ
289	tsaa
290	tsaadáx̱ jidanook áwé ash tuwáa sigóo.
291	Yóo áwé yan ayawsiḵáa du kéekʼ.
292	Wé yaakw tsú
293	du yaagú
294	“Gax̱tooḵóox̱.
295	Héidu á.”
296	Áa ash shukaawajáa anax̱ yeiḵ gug̱agut yé; chʼu yeedát áwu á.
297	Yóo yú ixkée ḵu.oo yú Teiḵweidí,
{Comment = Line 298 has mistaken gán for g̱án ‘look here’.}
298	g̱án, haa een has akanéek.
299	“Yóodu áxʼ wé yatseeneitch ḵuwsineix̱i yé; wéidu á; yáadu á,”
300	yóodu Ketchikan.
301	Yáadu aa tsú
302	Yes Bay yóo duwasáakw.
303	Yees G̱eey yóo duwasáakw; aatlein héen áwé
304	yú a kát kaawadáa
305	yáadu á á.
306	X̱ʼaxʼáan hásch áwé haa een has akanéek.
307	Teiḵweidí x̱áawé hás áwé yéi s woonei.
308	Wé shukaade ḵáa áxʼ átx̱ wusiteeyi yé áwé.
309	Áa atoosg̱eiwú.
310	Haaw
311	áwé at natí
312	at natí
313	áwé áx̱ ḵux̱ yé
314	hasdu káa yán ḵoowatée du yátxʼi.
315	Násʼgináx̱ áwé yatee
316	wé ḵáaxʼw
{Page = 234}
317	xóots.
318	Hás áyá sʼuḵkasdúkx̱ has sitee yá yeedát
319	hás áwé.
320	Du yátxʼi áwé
321	lingít áwé
322	hú du tuwáatx̱.
323	Yú aantḵeení s waḵshiyeexʼ ḵu.aa.
324	Áwé át ugootch.
325	At natí
{Comment = Line 326 has the comment indented on a following unnumbered line.}
326	du kéekʼ (whispered line, inaudible)
327	Ash shukaawajáa wé du shát
328	wé xóots
329	“Yóodu á
330	áa yéi haa kg̱watee yé áwé.”
331	Wé x̱áat
332	wé x̱áat héeni
333	áxʼ áwé wdudziteen du x̱ʼus.eetí áwé.
334	Kéi wlishóo wé xóots x̱ʼus.eetí áwé
335	yáax̱ kei wlishóo du x̱ʼus.eetí.
336	Chʼa ḵúnáx̱ yú tléixʼ.aach áwé tsá wsiteen
337	kʼidéin
338	aan yaa na.át.
339	Á anax áwé wdudzikóo
340	ách áwé du eeg̱áa at wootee x̱á.
341	Yá shaawát áwé mistake yéi awsinei
342	yá du shát yéeyi.
343	Tlél yéi ng̱waneiyín ágwá.
344	Áyá yá shaawát aadé yaawaḵaayi yé ḵúnáx̱ wé du shát yéeyi
345	wé éeḵ aa.
346	Ash een yakʼéi
347	wé xóots
348	wé aawashayi aa.
349	Ash een tuli.aan
350	du yátxʼi du jeewú de x̱á
351	ash een tuli.aan.
352	“Tlél du éex̱ x̱ʼeetaaníḵ xʼwán wé i shát,”
353	yóo ash daayaḵá.
354	“Aaá”
355	yóo yaawaḵaa.
356	Tlél áx̱ x̱ʼeitaan.
357	Wéitʼaa
{Page = 236}
358	wé tsaa, héʼ
{Comment = Line 359 sound effect is on following unnumbered line.}
359	haat awoosḵoox̱ch. (Slap!)
360	Toowú sagú!
361	yá xóots.
362	Hasdu éesh.
363	Sagú áwé
364	wé tsaa
365	asag̱ahéinín dáaḵde
366	a x̱ʼeis.
367	Yáatʼaa áwé sdu x̱ʼeis.
368	Tlél áwé du tuwáa ushgú
369	a wanáak
370	chʼa a wanáak
371	áwé áa yéi yatee.
372	Áwé héen áwé
373	héen áwé héeng̱aa áwé woogoot Kaatsʼ ḵu.aa.
374	Tlél jéalousx̱ ustí wé xóots du yís
375	ash een tuli.aan.
376	Chʼa l yéi óosh gé wuteeyín aadé óosh gé ng̱wateeyi yé dé.
377	Chʼu tle átx̱ áwé nax̱wsateeyi át áwé yú.á yóo áwé dutláakw x̱á.
378	Ách áwé ḵaa x̱ʼaya.áx̱ch wéitʼát xóots.
379	Lingít
380	lingít ḵusteeyí.
381	Yóo yagútk.
382	De tsu s woo.aat
383	at natí
384	du kéekʼ hás.
385	Héʼ
386	daa sá
387	g̱aduwax̱aayi át.
388	Áwé héen,
389	wé héeng̱aa áwé
390	héen x̱ʼé áwé át uwagút; hú ḵu.aa, Kaatsʼ ḵu.aa
391	ash yayeet ásíwé gé wé hán gíwé
392	wé du shát.
393	Wé anáḵ ux̱ kéi uwatiyi x̱á.
394	Dáx̱náx̱ áwé yatee du shát,
395	dáx̱náx̱.
{Page = 238}
396	Yá yanwáat áwé
397	wé mistake yéi awsinei.
398	Chʼá aadé yei kg̱ee.oo
399	ax̱ sée
400	yé á.
401	Tle true story áwé.
402	Wáa sá yakʼéi eewóosʼi.
403	A tóonáx̱ ḵiydzitee Teiḵweidí
404	xwasikóo kʼidéin
405	i éesh,
406	i léelkʼw tsú yé.
407	Yóot uwagút
408	héen áyá yaa anas.ín.
409	Chʼu shóogu du ḵusteeyí.
410	Áx̱ goot ḵu.aa
411	áx̱ goot ḵu.aa
412	wé yatseeneit
413	du shát.
414	Aadé óosh gé ng̱wateeyi yé gé
415	chʼu mistake l yoo oosneigi kát wé shaawát x̱á.
416	Héen yaa anas.ín.
417	“Héidu jáʼ!”
418	yóo ash yawsiḵaa
419	“De koodzí kwshé yóo gé yakʼwudzix̱aawu át awsiteen gé.”
420	(Chʼa aadé yéi x̱at x̱ʼakg̱ee.oo.)
421	Yóo áwé ash yawsiḵaa
422	“Daadzix̱áawu át awsiteen,”
423	yóo áwé ash daayaḵá x̱á.
424	Tlél áx̱ x̱ʼeitaan.
425	Áyá yá aadé ash yawsiḵaayi yéich áwé át x̱ʼeiwatán.
426	“Ha dú!
427	Yeisú shí gé ix̱ʼakx̱waa.aaḵw héitʼaa,”
428	yóo yaawaḵaa.
429	Ha.
430	Hóochʼ áwé.
431	Tlél a x̱án
432	tlél áx̱ ugoot.
433	Yáatx̱ áwé tle du een át s ḵóox̱; tle at natí wé du kéekʼ hás teen
434	at natí.
435	Yú yanshukát du yátxʼi
{Page = 240}
436	wé xóots ḵu.aa
437	de s dligéixʼ.
438	“Yijáḵ yee éesh
439	yijáḵ.”
440	Tsaa,
441	tle anax̱ yeiḵ has lugúḵch sagú wéitʼát.
442	Áwé yei uwagút áwé yú.á
443	áwé yá shí ḵu.aa yaa ḵux̱lig̱át.
444	Yá haa daakeitxʼích ḵwá s ashée nuch.
445	Déix̱ yeekaadé dushí
446	aakʼé shí áyú
447	xóots x̱ʼasheeyí.
448	Has aawajáḵ wé sdu éesh.
449	Aag̱áa áwé áwé altín yú ḵʼatx̱áan
450	ḵa yú goox̱
451	kooḵénaa áwé
452	ḵʼatx̱áan
453	s altín.
454	Yéi áwé kdulneek du x̱ʼéidáx̱.
455	Du guk.ádi du gúgu yú.á
456	wé shaawát
457	du wootsaag̱áyi; yées ḵáa áwé
458	at doogú xʼóow áwé awdlisík.
459	Yakawjixít,
460	ách áwé a yáx̱ has yakashxeet Teiḵweidí.
461	Wé at yakooxéedayi áwé.
462	Lingít áwé yú.á.
463	Hóochʼ!
464	tle ag̱óotx̱ sitee tle wé du x̱úx̱.
465	Has aawajáḵ hasdu éesh.
466	Dáaḵt has uwa.át hás ḵu.aa.
467	A x̱ánt hán du x̱úx̱
468	wé át
469	lingít áwé
470	sdu waḵshiyeexʼ.
471	Ashí wé shí
472	wé Teiḵweidích has ashée nuch.
473	Kichx̱áandáx̱ aa
474	sdu dayéen ashí.
475	Xóots x̱ʼasheeyí.
476	A kát g̱áax̱!
477	A kát g̱áax̱.
{Page = 242}
478	Aadáx̱ has awlikʼúts a jíni.
479	G̱aax̱ kíknáx̱ áwé aadé altsóow yá a daasheeyí
480	wé du x̱úx̱
481	g̱aax̱ kíknáx̱.