IN principio creauit deus celum et terra[m]. Terra autem erat inanis [et] vacua. [et] tenebrae era[n]t sup[er] faciem abissi. et sp[irit]us d[omi]ni ferebat[ur] sup[er] aq[ua]s.1
Moyses2 diuinus [propheta] at[que] historic[us]. q[ui] fere troianu[m] bellu[m]3 septinge[n]tis a[n]nis antecessit edocet. quo[m] de[us] machinator constitutor[que] re[rum]. cu[m] hoc op[us] adoriretur: fecit p[ri]mu[m] o[mn]i[u]m celu[m]: et i[n] s[u]blime suspe[n]dit: q[uo]d e[ss]et sedes ipsi[us] dei [con]ditoris: deinde terra[m] fundavit: ac celo s[u]bdidit.
Tenebras aut[em] co[n]stituit i[n] terra.
Nihil e[ni]m p[er]se [con]tinet lumi[ni]s: nisi accipiat a celo.
In q[uo] posuit luce[m] p[er]enne[m]: [et] superos [et] vita[m] p[er]petuam.
Et [con][tumacia]4 in terra tenebras [et] inferos [et] morte[m].
Moyses v[erb]o5 cu[m] deu[m] creasse [con]memorat tres errores Platonis6 .s[cilicet]. Arestotilis7 [et] epicuri8 elidit.
Plato e[ni]m ab eterno deu[m] ydeas ylen9.
Et in p[ri]ncipio de yle mu[n]du[m] fuisse factu[m] testa[tur]. ylen greci p[ri]ma[m] materia[m] re[rum] no[n] formatam appella[n]t.
Qua visibilia hec eleme[n]ta formata sunt. q[uae] q[ui]da[m] [con]cordia [con]ueniu[n]t.
A[li]u[n]t[que] ceteri de materia [et] forma: aut de athomis factis fuisse: de[us] t[ame]n mu[n]du[m] sine p[re]iace[n]ti [et] p[re]p[er]ata materia creavit: cu[m] prude[n]tissim[us] esset ad excogita[n]du[m]: [et] ad facie[n]du[m] solertissimus ante[que]m ordiret[ur] hoc opus mu[n]di. quam pleni [et] [con]summati boni fons i[n] ip[s]o erat: vt ab eo bono tam[que]m riu[us] ordieret[ur].
Angelos i[n] p[ri]ncipio o[mn]i[u]m creatura[rum] p[ri]mordiales fecit. [et] ex eo q[uo]d n[]10 e[st]: q[uorum] p[er] eternitate[m] fort[is] e[st]: p[er] fortitudine[m] p[o]t[est]at[is] i[n]mense: q[uam] fine ac mo[do] caret: sic[ut] vita facturis.
Quid ergo miru[m] si facturus mu[n]du[m]: p[ri]us materia[m] de q[ua] faceret p[re]p[er]avit: ex eo q[uo]d no[n] erat.
Q[uo]d intellexeru[n]t forte [et] saraceni dicentes.
Eductos a[n]gelos a deo de tenebris ad luce[m]: ad i[n]pletosq[ue] eterna leticia.
In q[ui]busda[m] t[a]m[en] indolis diui[n]e stirpis no[n] perma[n]sit.
Auctore[m] hui[us] rei ex bono p[er] se malu[m] effectu[m] greci diabolu[m] appelant: nos crimi[n]atore[m] vocam[us].
Terra erat i[n]anis (vt tra[n]stulit diu[us] Hiero11. v[el]12 vt septinge[n]ta13) inuisibil[e] [et] i[n]co[m]posita:
Qua[m] p[ro] sui [con]fusio[n]e abyssum vocat: qua[m] [et] greci chaos dicu[n]t.
Abyssum vocat terra[m] .i[d est]. materia[m] trino dime[n]su i[n] altissimas profunditates extensam: de hoc etia[m] Ouidi[us]14 meminit.
Ante mare [et] terras [et] q[uo]d tegit o[mn]ia celu[m]. Un[us] erat toto nature vult[us] in orbe. Que[m] dixere chaos rudis indigestaq[ue] moles. Nec q[ui]cq[uam] nisi po[n]dus iners: [con]gestaq[ue] eode[m]. No[n] bene iu[n]ctaru[m] discordia femina reru[m]. Nullus ad huc mu[n]do p[re]bebat lumina titan.15
Et sp[irit]us d[omi]ni: organu[m] diuine artis ferebat[ur] sup[er] aquas: ut volu[n]tas architecti cu[m] cuncta ad faciendu[m] disponit.
Cu[m] p[er]fecta sint opera dei.
Creatio re[rum] senario numero explicatur.
Cuius partes. unu[m]: duo: tria sunt. que in trigonu[m] surga[n]t.
In primo creatione[m].
In secundo [et] tercio dispositione[m].
In reliquis ornatum Moyses per opera sex die[rum] ostendit.
Ackermann, J. F. (1810). De Platonico Systemate Coelestium Globorum Et de Vera Indole Astronomiae Philolaicae. Heidelberg: Engelmann. https://doi.org/10.3931/e-rara-2881.
Aristoteles. (1325). Metaphysica et Physica utraque novae translationis. Borgh. 236. Vatican: Biblioteca Apostolica Vaticana. https://digi.vatlib.it/view/MSS_Borgh.236.
Aristoteles, & Clichtoveus, J. (1510). Commentariorum metaphysice introductio in metaphysicos libros Aristotelis: in hoc opere continentur totius philosophie naturalis paraphrases: adiectis ad litteras scholiis declarate & hoc ordine digeste; introductio in libros physicorum... Parisiis: ex officina Henrici Stephani. https://doi.org/10.3931/e-rara-25809.
Aristoteles, & Theophrastus. (1608). Aristotelis Stagiritae Metaphysicorum libri XIIII. Theophrasti Metaphysicorum liber: quorum omnium recognitionem et additamentum versa pagina ostendit. Genevae: apud Jacobum Stoer. https://doi.org/10.3931/e-rara-56887.
Bagster, S. (publ.). (1870). The Septuagint Version of the Old Testament, with an English Translation; and with Various Readings and Critical Notes. London: Samuel Bagster; Sons. https://books.google.com/books?id=wMUUAAAAQAAJ.
Baker, R. G. (2010). Review of the Five Books of Moses: A Translation with Commentary, by R. Alter. Brigham Young University Studies 49 (1): 180–83. http://www.jstor.org/stable/43044772.
Barnes, W. R. (1981). The Trojan War in Valerius Flaccus’ Argonautica. Hermes 109 (3): 360–70. http://www.jstor.org/stable/4476220.
Bergren, T. (2017). Plato’s "Myth of Er" and Ezekiel’s "Throne Vision": A Common Paradigm? Numen 64 (2/3): 153–82. http://www.jstor.org/stable/44505333.
Boas, G. (1948). Fact and Legend in the Biography of Plato. The Philosophical Review 57 (5): 439–57. http://www.jstor.org/stable/2181715.
Böckh, A. (1852). Untersuchungen Über Das Kosmische System Des Platon: Mit Bezug Auf Hrn. Gruppe’s Kosmische Systeme Der Griechen ; Sendschreiben an Alexander von Humboldt. Berlin: Verlag von Veit & Comp. https://doi.org/10.3931/e-rara-90691.
Brenton, L. C. L. (1971). The Septuagint with Apocryphia: With an English Translation, and with Various Readings and Critical Notes. Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers. https://books.google.com/books?id=emjouQEACAAJ.
———. (1986). The Septuagint with Apocrypha: Greek and English. Companion Texts for Old Testament Studies. Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers. https://books.google.com/books?id=xsrYAAAAMAAJ.
Bruni, L. (1472). Epistolae. Paris: Ulrich Gering, Martin Crantz und Michael Friburger. https://doi.org/10.3931/e-rara-25443.
Cappelli, A. (1928). Lexicon Abbreviaturarum: Wörterbuch lateinischer und italienscher Abkürzungen. 2nd ed. Leipzig: Verlagsbuchhandlung von J. J. Weber. https://archive.org/details/LexiconAbbreviaturarum.
Carter, J. W. (2019). Introduction to Hylomorphic Psychology. In Aristotle on Earlier Greek Psychology: The Science of Soul, 1–18. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108646321.001.
Cobet, J. (2009). Orosius’ Weltgeschichte: Tradition Und Konstruktion. Hermes 137 (1): 60–92. http://www.jstor.org/stable/40379081.
De Columnis, G., & Mair, H. (1510). Ein Hübsche Histori von Der Künigclichen Stat Troy Wie Si Zerstorett Wart. Strassburg: s.n. https://doi.org/10.3931/e-rara-79840.
De Witt, N. W. (1932). Notes on the History of Epicureanism. Transactions and Proceedings of the American Philological Association 63: 166–76. http://www.jstor.org/stable/283212.
———. (1954). Epicurus and His Philosophy. Minnesota: University Press. http://www.jstor.org/stable/10.5749/j.cttts81p.
Edelman, D. V., Davies, P. R., & Nihan, C. (2012). Opening the Books of Moses. BibleWorld. Stocksfield, United Kingdom: Acumen Publishing. https://www.cambridge.org/core/books/opening-the-books-of-moses/D36FA234EB9EF169006A975102EE1220.
Ficinus, M. (1517). Platonis Opera. Venetiis. https://doi.org/10.3931/e-rara-69682.
Ficinus, M., & Grynäus, S. (1546). Omnia Divini Platonis Opera. Basileae: In officina Frobeniana. https://doi.org/10.3931/e-rara-5114.
Finley, M. I., Caskey, J. L., Kirk, G. S., & Page, D. L. (1964). The Trojan War. The Journal of Hellenic Studies 84: 1–20. https://doi.org/10.2307/627688.
Foresti, G. F. (1492). Supplementum Chronicarum. Novariensis: Bernardinus Rizus. https://books.google.com/books?id=ei9TruMbYCkC&printsec=frontcover.
Haight, E. H. (1947). The Tale of Troy: An Early Romantic Approach. The Classical Journal 42 (5): 261–69. http://www.jstor.org/stable/3292066.
Inwood, B. (1981). The Origin of Epicurus’ Concept of Void. Classical Philology 76 (4): 273–85. http://www.jstor.org/stable/270296.
Jiménez de Cisneros, F. (1517). Biblia Polyglotta Complutensis. Complutum: Arnaldo Guillén de Brocar. https://doi.org/10.3931/e-rara-46695.
Jowett, B. (1888). The Republic of Plato. 3rd ed. Oxford: At the Clarendon Press. https://archive.org/details/a604578400platuoft/.
Koslicki, K. (2008). The Structure of Objects. New York: Oxford University Press. https://philpapers.org/rec/KOSTSO-2.
Leuchter, M. (2019). Moses Between the Pentateuch and the Book of the Twelve. Hebrew Union College Annual 90: 163–84. https://www.jstor.org/stable/10.15650/hebruniocollannu.90.2019.0163.
Manning, G. (2013). The History of "Hylomorphism". Journal of the History of Ideas 74 (2): 173–87. http://www.jstor.org/stable/43291297.
McPherran, M. L., & Fraser, S., ed. (2011). Plato’s ’Republic’: A Critical Guide. Cambridge: University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511763090.
Martin, C. T. (1910). The Record Interpreter : A Collection of Abbreviations, Latin Words and Names Used in English Historical Manuscripts and Records. 2nd ed. London: Stevens and sons, limited. https://archive.org/details/recordinterprete00martuoft.
Meister, F. (1872). Dictys Cretensis Ephemeridos Belli Troiani. Lipsiae: In Aedibus B. G. Teubneri. https://archive.org/details/dictyscretensise00dictuoft/.
Monasterii Wirimutham-Gyruum. (716 AD). Codex Amiatinus / Biblia Sacra / Bibbia Amiatina. Kingdom of Northumbria, England: publisher not identified. https://www.loc.gov/item/2021668243.
Ovidius, N. P. (1515). P. Ovidii Metamorphoseon Libri XV: ; in Fronte Denique Operis Vita Ovidii Ex Ipsius Operibus [Ab Aldo m.] : Index Fabularum, Et Caeterorum, Quae in Hoc Libro Continentur, Secundum Ordinem Alphabeti. Argentorati: ex aedibus Matthiae Schurerii. https://doi.org/10.3931/e-rara-35248.
Raaflaub, K. A. (1998). Homer, the Trojan War, and History. The Classical World 91 (5): 386–403. http://www.jstor.org/stable/4352106.
Semple, W. H. (1965). St Jerome as a Biblical Translator. Edited by Hall, R. Bulletin of the John Rylands Library, Manchester 48 (1): 227–43. https://jstor.org/stable/community.28211847.
Simpson, W. (2023). Hylomorphism. Elements in the Philosophy of Biology. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781009026475.
Skrzypek, J. (2017). Three Concerns for Structural Hylomorphism. Analytic Philosophy 58 (4): 360–408. https://doi.org/10.1111/phib.12104.
Sparks, H. F. D. (1970). Jerome as Biblical Scholar. In The Cambridge History of the Bible, edited by Ackroyd, P. R., & Evans, C. F., 1:510–41. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CHOL9780521074186.017.
Steiner, G. (1951). Source-Editions of Ovid’s Metamorphoses (1471-1500). Transactions and Proceedings of the American Philological Association 82: 219–31. http://www.jstor.org/stable/283435.
Trapezuntio, G. (1453). Platonis Legum libri XII atque Epinomis Latino sermone a Georgio Trapezuntio translata. Vat.lat. 2062 ed. Vatican: Biblioteca Apostolica Vaticana. https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.lat.2062.
Walker, I. (1982). The Problem of Evil and the Activity of God. New Blackfriars 63 (739): 25–31. http://www.jstor.org/stable/43247256.
Wasserstein, A. (1978). Epicurean Science. Hermes 106 (3): 484–94. http://www.jstor.org/stable/4476074.
Weisheipl, J. A. (1979). Albertus Magnus and Universal Hylomorphism: Avicebron a Note on Thirteenth-Century Augustinianism. The Southwestern Journal of Philosophy 10 (3): 239–60. http://www.jstor.org/stable/43155504.
Ulrich, J. C., & Holzhalb, J. R. (1756). Biblia, das ist, die ganze Heilige Schrift Alten und Neuen Testaments, aus den Grundsprachen treulich wol verteutschet. Zürich: bey Conrad Orell und Comp. https://doi.org/10.3931/e-rara-65699.
Footnotes
-
Genesis 1:1-2, s. Jiménez de Cisneros (1517, fol. ar), also c.f. Foresti (1492, fol. a2r). ↩
-
wrote the first five books of the Bible, Old Testament, Law (Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy), c.f. Baker (2010), Edelman et al. (2012) or Leuchter (2019). ↩
-
s. De Columnis & Mair (1510), Meister (1872), Haight (1947), Finley et al. (1964), Barnes (1981), Raaflaub (1998) or Cobet (2009). ↩
-
or "[con][trarium]", s. Cappelli (1928, p. 60-61). ↩
-
or "v[er]o", c.f. Cappelli (1928, p. 395). ↩
-
s. Trapezuntio (1453), Bruni (1472), Ficinus (1517), Ficinus & Grynäus (1546), Ackermann (1810), Jowett (1888), also Böckh (1852), Boas (1948), McPherran & Fraser (2011), Bergren (2017). ↩
-
Aristoteles (1325), Aristoteles & Clichtoveus (1510), Aristoteles & Theophrastus (1608). ↩
-
s. De Witt (1932, 1954), Wasserstein (1978), Inwood (1981), also Walker (1982). ↩
-
c.f. Skrzypek (2017, p. 260), also Weisheipl (1979), Koslicki (2008), Manning (2013), Carter (2019), Simpson (2023). ↩
-
ambiguous "ñ", "n[on]" also "e[n]im", "n[omen]", "n[atura]" etc. (c.f. Martin, 1910, p. 91; Cappelli, 1928, p. 230). ↩
-
s. Semple (1965), Sparks (1970). ↩
-
or "v[a]l[ete]", v[ide]l[icet], res., c.f. Cappelli (1928, p. 392). ↩
-
700(!), Septuaginta (LXX), c.f. Monasterii Wirimutham-Gyruum (716 AD), Jiménez de Cisneros (1517), Ulrich & Holzhalb (1756), Bagster (1870), Brenton (1971, 1986). ↩
-
Ovidius (1515), Steiner, G. (1951). ↩
-
c.f Foresti (1492, fol. a2r), Ovidius (1515, fol. IIr). ↩