-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Optimization.py
567 lines (497 loc) · 24.5 KB
/
Optimization.py
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
import copy, random
import AdaptiveTuning as tune
from Testing import TestSolution
from Model import (Route, Node)
from Utils import (AppendNodeDuration, CalculateTravelledTime, CalculateTotalDuration,
UpdateRouteLoadDurAndProfit, CapacityOrDurationIsViolated)
class RelocationMove(object):
"""Represents LocalSearch operation: Relocation
Relocation is a 1 - 0 exchange of nodes. A node gets moved to a
different position, optinally in a different route (sequence of nodes).
Attributes:
- originRoutePosition: Original route's number of node to be moved
- targetRoutePosition: Optional destination route number
- originNodePosition: Original position's number of node
- targetNodePosition: Destination position number of node
- durChangeOriginRt: Change of time spent in original route after deletion of node
- durChangeTargetRt: Change of time spent in target route after insertion of node
- moveDur: Change in distance covered
"""
def __init__(self):
"""Default constructor
Inits all fields to default values
"""
self.originRoutePosition = None
self.targetRoutePosition = None
self.originNodePosition = None
self.targetNodePosition = None
self.durChangeOriginRt = None
self.durChangeTargetRt = None
self.moveDur = 0
def Initialize(self, rt1, rt2, nd1, nd2, dur1, dur2, mvd):
"""Full constructor
Inits fields to argument values
Args:
- originRoutePosition: `int`
- targetRoutePosition: `int`
- originNodePosition: `int`
- targetNodePosition: `int`
- durChangeOriginRt: `int`
- durChangeTargetRt: `int`
- moveDur: `float`
"""
self.originRoutePosition = rt1
self.targetRoutePosition = rt2
self.originNodePosition = nd1
self.targetNodePosition = nd2
self.durChangeOriginRt = dur1
self.durChangeTargetRt = dur2
self.moveDur = mvd
class SwapMove(object):
"""Represents LocalSearch operation: SwapMove
SwapMove is a 1 - 1 exchange of nodes. Two nodes exchange
positions and optionally routes (sequences of nodes)."""
positionOfFirstRoute = None
positionOfSecondRoute = None
positionOfFirstNode = None
positionOfSecondNode = None
durChangeFirstRt = None
durChangeSecondRt = None
moveDur = 0
def __init__(self):
self.positionOfFirstRoute = None
self.positionOfSecondRoute = None
self.positionOfFirstNode = None
self.positionOfSecondNode = None
self.durChangeFirstRt = None
self.durChangeSecondRt = None
self.moveDur = 0
def Initialize(self, rt1, rt2, nd1, nd2, dur1, dur2, mvd):
"""Full constructor
Inits fields to argument values
Args:
- positionOfFirstRoute: `int`
- positionOfSecondRoute: `int`
- positionOfFirstNode: `int`
- positionOfSecondNode: `int`
- profitChangeFirstRt: `int`
- profitChangeSecondRt: `int`
- moveProfit: `int`
"""
self.positionOfFirstRoute = rt1
self.positionOfSecondRoute = rt2
self.positionOfFirstNode = nd1
self.positionOfSecondNode = nd2
self.durChangeFirstRt = dur1
self.durChangeSecondRt = dur2
self.moveDur = mvd
class TwoOptMove(object):
"""Represents LocalSearch operation: TwoOptMove
TwoOptMove deletes and creates 2 arcs between 2 routes, to avoid crossover and
maximize profit.
Attributes:
positionOfFirstRoute: Route number of first node
positionOfSecondRoute: Route number of second node
positionOfFirstNode: Position number of first node
positionOfSecondNode: Position number of second node
moveDur: Duration reduction
"""
def __init__(self):
"""Default constructor
[extended_summary]
"""
self.positionOfFirstRoute = None
self.positionOfSecondRoute = None
self.positionOfFirstNode = None
self.positionOfSecondNode = None
self.moveDur = 0
def Initialize(self, positionOfFirstRoute, positionOfSecondRoute, positionOfFirstNode, positionOfSecondNode, moveDur):
"""Full constructor
Inits fields to argument values
Args:
positionOfFirstRoute: `int`
positionOfSecondRoute: `int`
positionOfFirstNode: `int`
positionOfSecondNode: `int`
moveDur: `int`
"""
self.positionOfFirstRoute = positionOfFirstRoute
self.positionOfSecondRoute = positionOfSecondRoute
self.positionOfFirstNode = positionOfFirstNode
self.positionOfSecondNode = positionOfSecondNode
self.moveDur = moveDur
class LocalSearch:
"""Class for local search operations
Given an initial solution and values from problem Model,
applies local search operations to optimize solution.
Attributes:
- initialSolution: Initial `Solution` object
- distanceMatrix: List representing a matrix of all node distances
- constraints: Dict containing constraints, such as max capacity
- operator: `int` for selecting MoveType to apply for optimization
- optimizedSolution: `Solution` optimized
- localSearchIterator: `int` count of local search applied
- relocationMove: `RelocationMove`
"""
def __init__(self, solution, distanceMatrix, constraints, operator):
"""Constructor
Args:
solution : `Solution`
distanceMatrix : `List`
constraints : `Dict`
operator : `int`
"""
self.initialSolution = solution
self.optimizedSolution = solution
self.distanceMatrix = distanceMatrix
self.constraints = constraints
self.operator = operator
self.localSearchIterator = 0
self.relocationMove = RelocationMove()
self.swapMove = SwapMove()
self.twoOptMove = TwoOptMove()
self.terminateSearch = False
self.allRelocationMoves = list()
self.allSwapMoves = list()
self.allTwoOptMoves = list()
def FindBestRelocationMove(self) -> RelocationMove:
for originRouteIndex in range(0, len(self.initialSolution.routes)):
rt1: Route = self.initialSolution.routes[originRouteIndex]
for targetRouteIndex in range(0, len(self.initialSolution.routes)):
rt2: Route = self.initialSolution.routes[targetRouteIndex]
for originNodeIndex in range(1, len(rt1.sequenceOfNodes) - 1):
for targetNodeIndex in range(0, len(rt2.sequenceOfNodes) - 1):
if originRouteIndex == targetRouteIndex and (
targetNodeIndex == originNodeIndex or targetNodeIndex == originNodeIndex - 1):
continue
A = rt1.sequenceOfNodes[originNodeIndex - 1]
B = rt1.sequenceOfNodes[originNodeIndex]
C = rt1.sequenceOfNodes[originNodeIndex + 1]
F = rt2.sequenceOfNodes[targetNodeIndex]
G = rt2.sequenceOfNodes[targetNodeIndex + 1]
if rt1 != rt2:
# Check load constraint & PART of time constraint
if rt2.load + B.demand > rt2.capacity or \
rt2.travelled + B.service_time > rt2.duration:
continue
targetRtDurChange = self.distanceMatrix[F.id][B.id] + self.distanceMatrix[B.id][G.id] - \
self.distanceMatrix[F.id][G.id] + B.service_time
# Check time constraint FULLY
if rt1 != rt2 and rt2.travelled + targetRtDurChange > rt2.duration:
continue
distanceAdded = self.distanceMatrix[A.id][C.id] + self.distanceMatrix[F.id][B.id] + \
self.distanceMatrix[B.id][G.id]
distanceRemoved = self.distanceMatrix[A.id][B.id] + self.distanceMatrix[B.id][C.id] + \
self.distanceMatrix[F.id][G.id]
originRtDurChange = self.distanceMatrix[A.id][C.id] - self.distanceMatrix[A.id][B.id] - \
self.distanceMatrix[B.id][C.id] - B.service_time
moveDur = distanceAdded - distanceRemoved
if rt1 == rt2:
if rt1.travelled + moveDur > rt1.duration:
continue
if moveDur < 0:
copyrm = RelocationMove()
copyrm.Initialize(originRouteIndex, targetRouteIndex, originNodeIndex,
targetNodeIndex, originRtDurChange,
targetRtDurChange, moveDur)
self.allRelocationMoves.append(copyrm)
if (moveDur < self.relocationMove.moveDur + tune.precision):
self.terminateSearch = False
self.relocationMove.Initialize(originRouteIndex, targetRouteIndex, originNodeIndex,
targetNodeIndex, originRtDurChange,
targetRtDurChange, moveDur)
self.terminateSearch = True
def FindBestSwapMove(self) -> SwapMove:
for firstRouteIndex in range(0, len(self.initialSolution.routes)):
rt1: Route = self.initialSolution.routes[firstRouteIndex]
for secondRouteIndex in range(firstRouteIndex, len(self.initialSolution.routes)):
rt2: Route = self.initialSolution.routes[secondRouteIndex]
for firstNodeIndex in range(1, len(rt1.sequenceOfNodes) - 1):
startOfSecondNodeIndex = 1
if rt1 == rt2:
startOfSecondNodeIndex = firstNodeIndex + 1
for secondNodeIndex in range(startOfSecondNodeIndex, len(rt2.sequenceOfNodes) - 1):
a1 = rt1.sequenceOfNodes[firstNodeIndex - 1]
b1 = rt1.sequenceOfNodes[firstNodeIndex]
c1 = rt1.sequenceOfNodes[firstNodeIndex + 1]
a2 = rt2.sequenceOfNodes[secondNodeIndex - 1]
b2 = rt2.sequenceOfNodes[secondNodeIndex]
c2 = rt2.sequenceOfNodes[secondNodeIndex + 1]
moveDur = None
durChangeFirstRoute = None
durChangeSecondRoute = None
if rt1 == rt2:
if firstNodeIndex == secondNodeIndex - 1:
durRemoved = self.distanceMatrix[a1.id][b1.id] + self.distanceMatrix[b1.id][b2.id] + \
self.distanceMatrix[b2.id][c2.id]
durAdded = self.distanceMatrix[a1.id][b2.id] + self.distanceMatrix[b2.id][b1.id] + \
self.distanceMatrix[b1.id][c2.id]
moveDur = durAdded - durRemoved
else:
durRemoved1 = self.distanceMatrix[a1.id][b1.id] + self.distanceMatrix[b1.id][c1.id]
durAdded1 = self.distanceMatrix[a1.id][b2.id] + self.distanceMatrix[b2.id][c1.id]
durRemoved2 = self.distanceMatrix[a2.id][b2.id] + self.distanceMatrix[b2.id][c2.id]
durAdded2 = self.distanceMatrix[a2.id][b1.id] + self.distanceMatrix[b1.id][c2.id]
moveDur = durAdded1 + durAdded2 - (durRemoved1 + durRemoved2)
else:
if rt1.load - b1.demand + b2.demand > rt1.capacity:
continue
if rt2.load - b2.demand + b1.demand > rt2.capacity:
continue
durRemoved1 = self.distanceMatrix[a1.id][b1.id] + self.distanceMatrix[b1.id][c1.id] + b1.service_time
durAdded1 = self.distanceMatrix[a1.id][b2.id] + self.distanceMatrix[b2.id][c1.id] + b2.service_time
durChangeFirstRoute = durAdded1 - durRemoved1
if rt1.duration + durChangeFirstRoute > rt1.duration:
continue
durRemoved2 = self.distanceMatrix[a2.id][b2.id] + self.distanceMatrix[b2.id][c2.id] + b2.service_time
durAdded2 = self.distanceMatrix[a2.id][b1.id] + self.distanceMatrix[b1.id][c2.id] + b1.service_time
durChangeSecondRoute = durAdded2 - durRemoved2
if rt2.duration + durChangeSecondRoute > rt2.duration:
continue
moveDur = durChangeSecondRoute + durChangeFirstRoute
if moveDur < 0:
copys = SwapMove()
copys.Initialize(firstRouteIndex, secondRouteIndex, firstNodeIndex, secondNodeIndex,
durChangeFirstRoute, durChangeSecondRoute, moveDur)
self.allSwapMoves.append(copys)
if moveDur < self.swapMove.moveDur:
self.swapMove.Initialize(firstRouteIndex, secondRouteIndex, firstNodeIndex, secondNodeIndex,
durChangeFirstRoute, durChangeSecondRoute, moveDur)
self.terminateSearch = True
def FindBestTwoOptMove(self) -> TwoOptMove:
for rtInd1 in range(0, len(self.initialSolution.routes)):
rt1: Route = self.initialSolution.routes[rtInd1]
for rtInd2 in range(rtInd1, len(self.initialSolution.routes)):
rt2: Route = self.initialSolution.routes[rtInd2]
for nodeInd1 in range(0, len(rt1.sequenceOfNodes) - 1):
start2 = 0
if (rt1 == rt2):
start2 = nodeInd1 + 2
for nodeInd2 in range(start2, len(rt2.sequenceOfNodes) - 1):
moveDur = 0
A = rt1.sequenceOfNodes[nodeInd1]
B = rt1.sequenceOfNodes[nodeInd1 + 1]
K = rt2.sequenceOfNodes[nodeInd2]
L = rt2.sequenceOfNodes[nodeInd2 + 1]
if rt1 == rt2:
if nodeInd1 == 0 and nodeInd2 == len(rt1.sequenceOfNodes) - 2:
continue
durAdded = self.distanceMatrix[A.id][K.id] + self.distanceMatrix[B.id][L.id]
durRemoved = self.distanceMatrix[A.id][B.id] + self.distanceMatrix[K.id][L.id]
moveDur = durAdded - durRemoved
else:
if nodeInd1 == 0 and nodeInd2 == 0:
continue
if nodeInd1 == len(rt1.sequenceOfNodes) - 2 and nodeInd2 == len(rt2.sequenceOfNodes) - 2:
continue
if CapacityOrDurationIsViolated(self.distanceMatrix, rt1, nodeInd1, rt2, nodeInd2):
continue
durAdded = self.distanceMatrix[A.id][K.id] + self.distanceMatrix[B.id][L.id]
durRemoved = self.distanceMatrix[A.id][B.id] + self.distanceMatrix[K.id][L.id]
moveDur = durAdded - durRemoved
if moveDur < 0:
copyto = TwoOptMove()
copyto.Initialize(rtInd1, rtInd2, nodeInd1, nodeInd2, moveDur)
self.allTwoOptMoves.append(copyto)
if moveDur < self.twoOptMove.moveDur + tune.precision:
self.twoOptMove.Initialize(rtInd1, rtInd2, nodeInd1, nodeInd2, moveDur)
self.terminateSearch = True
def ApplyRelocationMove(self):
rm = self.relocationMove
oldDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.initialSolution)
originRt = self.optimizedSolution.routes[rm.originRoutePosition]
targetRt = self.optimizedSolution.routes[rm.targetRoutePosition]
B = originRt.sequenceOfNodes[rm.originNodePosition]
if originRt == targetRt:
del originRt.sequenceOfNodes[rm.originNodePosition]
if (rm.originNodePosition < rm.targetNodePosition):
targetRt.sequenceOfNodes.insert(rm.targetNodePosition, B)
else:
targetRt.sequenceOfNodes.insert(rm.targetNodePosition + 1, B)
originRt.travelled = CalculateTravelledTime(self.distanceMatrix, originRt)
else:
del originRt.sequenceOfNodes[rm.originNodePosition]
targetRt.sequenceOfNodes.insert(rm.targetNodePosition + 1, B)
originRt.travelled = CalculateTravelledTime(self.distanceMatrix, originRt)
targetRt.travelled = CalculateTravelledTime(self.distanceMatrix, targetRt)
originRt.load -= B.demand
targetRt.load += B.demand
newDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.optimizedSolution)
if newDuration > oldDuration:
self.optimizedSolution = copy.copy(self.initialSolution)
'''
# debuggingOnly
if abs((newDuration - oldDuration) - rm.moveDur) > 0.0001:
print('Cost Issue')
'''
def ApplySwapMove(self):
sm = self.swapMove
oldDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.initialSolution) # TODO Implement inside Utils.py
rt1 = self.optimizedSolution.routes[sm.positionOfFirstRoute]
rt2 = self.optimizedSolution.routes[sm.positionOfSecondRoute]
b1 = rt1.sequenceOfNodes[sm.positionOfFirstNode]
b2 = rt2.sequenceOfNodes[sm.positionOfSecondNode]
rt1.sequenceOfNodes[sm.positionOfFirstNode] = b2
rt2.sequenceOfNodes[sm.positionOfSecondNode] = b1
if (rt1 == rt2):
rt1.travelled = CalculateTravelledTime(self.distanceMatrix, rt1)
else:
rt1.travelled += sm.durChangeFirstRt
rt2.travelled += sm.durChangeSecondRt
rt1.load = rt1.load - b1.demand + b2.demand
rt2.load = rt2.load + b1.demand - b2.demand
newDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.optimizedSolution)
if newDuration > oldDuration:
self.optimizedSolution = copy.copy(self.initialSolution)
'''
# debuggingOnly
if abs((newDur - oldDur) - sm.moveDur) > 0.0001:
print('Cost Issue')
'''
def ApplyTwoOptMove(self):
top = self.twoOptMove
oldDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.initialSolution)
rt1: Route = self.optimizedSolution.routes[top.positionOfFirstRoute]
rt2: Route = self.optimizedSolution.routes[top.positionOfSecondRoute]
if rt1 == rt2:
reversedSegment = reversed(rt1.sequenceOfNodes[top.positionOfFirstNode + 1: top.positionOfSecondNode + 1])
rt1.sequenceOfNodes[top.positionOfFirstNode + 1: top.positionOfSecondNode + 1] = reversedSegment
rt1.travelled = CalculateTravelledTime(self.distanceMatrix, rt1)
else:
relocatedSegmentOfRt1 = rt1.sequenceOfNodes[top.positionOfFirstNode + 1:]
relocatedSegmentOfRt2 = rt2.sequenceOfNodes[top.positionOfSecondNode + 1:]
del rt1.sequenceOfNodes[top.positionOfFirstNode + 1:]
del rt2.sequenceOfNodes[top.positionOfSecondNode + 1:]
rt1.sequenceOfNodes.extend(relocatedSegmentOfRt2)
rt2.sequenceOfNodes.extend(relocatedSegmentOfRt1)
UpdateRouteLoadDurAndProfit(self.distanceMatrix, rt1)
UpdateRouteLoadDurAndProfit(self.distanceMatrix, rt2)
self.optimizedSolution.duration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.optimizedSolution)
newDuration = CalculateTotalDuration(self.distanceMatrix, self.optimizedSolution)
if newDuration > oldDuration:
self.optimizedSolution = copy.copy(self.initialSolution)
def run(self):
while not self.terminateSearch:
# SolDrawer.draw(localSearchIterator, self.solution, self.allNodes)
# Relocations
if self.operator == 0:
self.FindBestRelocationMove()
if self.relocationMove.originRoutePosition is not None:
if self.relocationMove.moveDur < 0:
self.ApplyRelocationMove()
else:
self.terminateSearch = True
# Swaps
elif self.operator == 1:
self.FindBestSwapMove()
if self.swapMove.positionOfFirstRoute is not None:
if self.swapMove.moveDur < 0:
self.ApplySwapMove()
else:
self.terminateSearch = True
# 2OptMoves
elif self.operator == 2:
self.FindBestTwoOptMove()
if self.twoOptMove.positionOfFirstRoute is not None:
if self.twoOptMove.moveDur < 0:
self.ApplyTwoOptMove()
else:
self.terminateSearch = True
# TestSolution(self.initialSolution)
if (self.initialSolution.duration < self.optimizedSolution.duration):
self.optimizedSolution = copy.copy(self.initialSolution)
self.localSearchIterator = self.localSearchIterator + 1
return self.optimizedSolution
def NeighbourhoodChange(s, ss, k: int):
'''
Method to change neighbourhood based on local search operators
Parameters:
s: Initial solution
ss: test solution
k: operator index
'''
if ss.duration < s.duration:
s = copy.copy(ss)
k = 0
else:
k += 1
return s, k
def Shake(s, k: int, distanceMatrix):
'''
Method to pick random solution generated by k local search operator
Parameters:
s: initial solution
k: local search operator
'''
random.seed(30)
ls = LocalSearch(s, distanceMatrix, None, k)
lsInitial = LocalSearch(s, distanceMatrix, None, k)
ls.run()
solutions = None
ss = None
if k == 0:
solutions = ls.allRelocationMoves
if len(solutions) > 0:
indx = random.randint(0, len(solutions) - 1)
lsInitial.relocationMove = solutions[indx]
lsInitial.ApplyRelocationMove()
ss = lsInitial.optimizedSolution
else:
return s
if k == 1:
solutions = ls.allSwapMoves
if len(solutions) > 0:
indx = random.randint(0, len(solutions) - 1)
lsInitial.swapMove = solutions[indx]
lsInitial.ApplySwapMove()
ss = lsInitial.optimizedSolution
else:
return s
if k == 2:
solutions = ls.allTwoOptMoves
if len(solutions) > 0:
indx = random.randint(0, len(solutions) - 1)
lsInitial.twoOptMove = solutions[indx]
lsInitial.ApplyTwoOptMove()
ss = lsInitial.optimizedSolution
else:
return s
return ss
def BestImprovement(s, distanceMatrix, k: int):
'''
Method to find steepest descent for k local search operator
Parameters:
s: initial solution
distanceMatrix: distance matrix for all nodes
k: local search operator
'''
condition = True
counter = 0
while (condition):
ss = copy.copy(s)
ls = LocalSearch(s, distanceMatrix, None, k)
ls.run()
s = ls.optimizedSolution
counter += 1
if (s.duration >= ss.duration):
break
else:
return ss
return s
def VNS(s, kmax: int, distanceMatrix):
'''
Method to apply Basic VNS
Parameters:
s: initial solution
kmax: count of local search operators
distanceMatrix: distance matrix for all nodes
'''
k = 0
condition = True
while (condition):
ss = Shake(s, k, distanceMatrix)
sss = BestImprovement(ss, distanceMatrix, k)
s, k = NeighbourhoodChange(s, sss, k)
if k > kmax:
break
return s